अधिकांश फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जा उच्च !!

नेपालमा सञ्चालनमा रहेका अधिकांश फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जा उच्च रहेको छ । वित्तीय संस्थाहरूले लगानीकर्तालाई उच्च लाभ दिने आश्वासन दिएपनि वास्तविकतामा खराब कर्जाको वृद्धिले व्यवस्थापनका लागि ठूलो चुनौती निम्त्याइरहेको छ । विशेष गरी साना तथा मध्यम आकारका फाइनान्स कम्पनीहरूले आफ्नो दीर्घकालीन दायित्व पूरा गर्न कठिनाइ भोगिरहेका छन् ।

हाल सञ्चालनमा रहेका १५ वटा फाइनान्स कम्पनीमध्ये यस वर्ष १२ वटाले सेयरधनीलाई लाभांश दिनै नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् । ३ वटा फाइनान्स कम्पनी मात्रै लाभांश दिन सक्ने अवस्थामा छ । मञ्जुश्री, आईसीएफसी र श्री इन्भेस्टमेन्ट फाइनान्स कम्पनी लाभांश दिन सक्ने हैसियतमा छन् । लाभांश दिन नसके पनि मल्टिपर्पस फाइनान्सको वितरणयोग्य नाफा धनात्मक छ ।

धेरैजसो फाइनान्सको नाफा अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा बढेपनि भारी मात्रामा सञ्चित नोक्सानी बोकेका छन् । ११ फाइनान्स कम्पनी सञ्चित नोक्सानीमा छन् । पोखराको सञ्चित नोक्सानी सबैभन्दा धेरै १ अर्ब ५६ करोड र जानाकीको १ अर्ब १० करोड छ । धेरै फाइनान्स कम्पनीले वर्षौंसम्म लाभांश दिन नसक्ने स्थितिमा छन् ।

गत आर्थिक वर्षको अपरिस्कृत वित्तीय विवरणअनुसार १५ फाइनान्स कम्पनीले कुल ८७ करोड ८७ लाख रुपैयाँ नाफा कमाएका छन् । तर ती १५ कम्पनीको कुल सञ्चित नोक्सानी ५ अर्ब ११ करोड छ ।

उच्च खराब कर्जा

फाइनान्स कम्पनीको निष्क्रिय कर्जा ४८ प्रतिशतसम्म छ । जानाकी फाइनान्सको निष्क्रिय कर्जा सबैभन्दा धेरै ४८.६१ प्रतिशत छ । २०८१ असार मसान्तसम्म ३७.१३ प्रतिशत निष्क्रिय कर्जा रहेकोमा २०८२ असार मसान्तसम्म बढेर ४८.६१ प्रतिशत पुगेको छ । त्यस्तै, पोखरा फाइनान्सको निष्क्रिय कर्जा २९.४५ प्रतिशतबाट २९.०६ प्रतिशतमा झरे पनि अझै उच्च स्तरमै छ ।

समृद्धि फाइनान्सले भने २०.२३ प्रतिशतको निष्क्रिय कर्जा घटाएर ९.६६ प्रतिशतमा ल्याउन सफल भएको छ । श्री इन्भेस्टमेन्टमा अलिकति कमी देखिएको छ । अघिल्लो वर्ष २.८६ प्रतिशत रहेकामा गत वर्ष २.५७ प्रतिशतमा झरेको छ।

रिलायन्स फाइनान्सको निष्क्रिय कर्जा ६.४७ प्रतिशतबाट बढेर ९ प्रतिशत पुगेको छ । प्रोग्रेसिभ फाइनान्समा पनि ८.९२ प्रतिशतबाट घटेर ५.४७ प्रतिशत भए पनि अझै उच्च स्तरमै छ । मल्टिपर्पस ४.३४ प्रतिशत, मञ्जुश्री ३.११ प्रतिशत र आईसीएफसी १.८३ प्रतिशतमा झरेका छन् ।

गोर्खाज फाइनान्समा पनि १२.७३ प्रतिशतबाट बढेर १६.१ प्रतिशत भएको छ । गुहेश्वरी, गुडविल र सेन्ट्रल फाइनान्समा पनि थोरै वृद्धि भएको छ । बेस्ट फाइनान्स भने ५.९७ प्रतिशतबाट बढेर ८.८४ प्रतिशत पुगेको छ ।

हेर्नुहोस् तालिकामा

फाइनान्स कम्पनीहरुको खराब कर्जाको मुख्य कारणहरूमा ऋणको अनियन्त्रित वितरण, जोखिम मूल्यांकनको कमजोरी, र राजनीतिक हस्तक्षेपनै रहेका छन् । धेरै कम्पनीहरूले आफ्नो पूँजी वृद्धि र बजार हिस्सेदारी बढाउने उद्देश्यले ऋण वितरणमा सतर्कता अपनाउन सकेका छैनन् । नतिजा स्वरूप, ऋण लिएको ग्राहक समयमै फिर्ता नगर्दा खराब कर्जाको स्तर बढ्दै गएको छ ।

व्यवस्थापन र नियामक संरचनामा कमजोरी पनि यस समस्यामा योगदान पुर्‍याएको छ । फाइनान्स कम्पनीहरूले जोखिम व्यवस्थापन नीति कार्यान्वयन नगरेका, पर्याप्त निगरानी तथा आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली नभएका कारण खराब कर्जा नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन । केही संस्थामा, प्रशासनिक निर्णय राजनीतिक दबाब वा निजी स्वार्थका कारण प्रभावित भएका छन् ।

खराब कर्जा बढ्दा फाइनान्स कम्पनीहरूको वित्तीय स्थायित्वमा संकट उत्पन्न हुन्छ । कम्पनीहरूले नयाँ लगानी गर्न नसक्ने, ग्राहकलाई नयाँ ऋण दिन नसक्ने, र कर्मचारी तलब तथा सञ्चालन खर्च पूरा गर्न कठिनाइ भोग्ने अवस्था सिर्जना हुन्छ । यदि यो प्रवृत्ति निरन्तर रह्यो भने, केही साना फाइनान्स कम्पनीहरू समाप्ति वा विलयको अवस्थामा पुग्ने सम्भावना पनि रहन्छ ।

फाइनान्स कम्पनीहरूले खराब कर्जा घटाउन विशेष योजना, ऋण पुनर्संरचना, र जोखिम मूल्याङ्कन प्रणाली सुधार गर्नुपर्ने निर्देशनमा जोड दिन सकेको छैन।
साथै, कम्पनीहरूलाई नियमित लेखा परीक्षण, आन्तरिक लेखा प्रणाली बलियो बनाउने, र जोखिम व्यवस्थापनलाई प्रभावकारी बनाउन सुझाव दिएपनि सहि रुपमा कार्यान्वयन हुन सकेको छैन ।

फाइनान्स कम्पनीको आफ्नै व्यवस्थापनले जिम्मेवारीपूर्वक निर्णय लिन सकेको अवस्था छैन । ऋण दिने क्रममा ग्राहकको आर्थिक क्षमता र जोखिम मूल्याङ्कनको सही आँकलन गर्नुपर्ने, साथै समयमै फिर्ता नगर्ने ग्राहकसँग सहमतिमूलक ऋण पुनर्संरचना गर्ने उपाय अपनाउनुपर्नेछ ।

खराब कर्जा समस्या समाधान गर्न केही कम्पनीहरूले टेक्नोलोजीको प्रयोग सुरु गरेका छन्। ग्राहकको आर्थिक व्यवहार, ऋण फिर्ता गर्ने क्षमता, र बजार अवस्था मूल्याङ्कन गर्न डेटा एनालिटिक्स र मोबाइल एपको प्रयोग बढ्दै गएको छ। यसले ऋण वितरण र निगरानी प्रक्रियामा पारदर्शिता र दक्षता ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ।

फाइनान्स कम्पनीहरूको ग्राहक विश्वास कायम राख्नु पनि चुनौतीपूर्ण बनेको छ। खराब कर्जा बढ्दा कम्पनीको वित्तीय स्थिति कमजोर देखिन्छ, जसले लगानीकर्ता र नयाँ ग्राहकमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ। यसैले कम्पनीहरूले समयमै रिपोर्टिङ, पारदर्शिता, र ग्राहक संचार प्रणाली बलियो बनाउन आवश्यक छ।

अन्ततः, फाइनान्स कम्पनीहरूले दीर्घकालीन योजना र जोखिम व्यवस्थापनमा सुधार गर्नुपर्छ। कम्पनीहरूको व्यवस्थापनले वित्तीय अनुशासन, आन्तरिक नियन्त्रण, र ग्राहक सन्तुष्टिलाई प्राथमिकता दिनु आवश्यक छ। यदि यी उपायहरू अपनाइए, भने खराब कर्जा नियन्त्रणमा आउँछ र वित्तीय क्षेत्रमा स्थायित्व कायम रहनेछ।

फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जा समस्या केवल वित्तीय मात्र होइन, व्यवस्थापन र प्रशासनिक चुनौती पनि हो। यसलाई प्रभावकारी रूपमा समाधान गर्न कडा नियामक, जिम्मेवार व्यवस्थापन, र ग्राहकसँग पारदर्शी व्यवहार अपरिहार्य छ ।

नेपालको वित्तीय क्षेत्रको विकास र साना तथा मध्यम फाइनान्स कम्पनीहरूको दीर्घकालीन स्थायित्वका लागि खराब कर्जा नियन्त्रण अहिले सबैभन्दा ठूलो चुनौती बनेको छ। यदि यसमा ठोस कदम चालिएन भने, कम्पनीहरू मात्र नभएर सम्पूर्ण वित्तीय प्रणालीमा असर पर्ने जोखिम छ।